Θηλασμός

Ο Θηλασμός είναι ένας φυσικός και ευεργετικός τρόπος για να θρέψετε και να δεθείτε με ένα νεογέννητο. Παρέχει στα βρέφη απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και προσφέρει πολυάριθμα οφέλη για την υγεία τόσο για το μωρό όσο και για τη μητέρα.

Αποτελεί μια φυσική εξέλιξη της διαδικασίας της κύησης, του τοκετού και της λοχείας και είναι ο ιδανικότερος τρόπος σίτισης του νεογνού. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Unicef, ο θηλασμός για τους πρώτους 6 μήνες ζωής θα πρέπει να είναι αποκλειστικός, ενώ ως τους 12 μήνες θα πρέπει να είναι συμπληρωματικός των στερεών τροφών, μέχρι και τα 2 έτη. Κάθε μητέρα μπορεί να θηλάσει για όσο χρονικό διάστημα επιθυμεί η ίδια και το παιδί της.

Πώς όμως, ξεκινά η διαδικασία του θηλασμού;

Κατά τη διάρκεια της κύησης, λόγω των ορμονικών επιδράσεων, οι μαστοί προετοιμάζονται για την περίοδο της γαλουχίας. Οι μεταβολές σε αυτούς είναι εμφανείς καθώς αυξάνουν σε μέγεθος, διπλασιάζεται η αιματική ροή στους μαστούς, η θηλή ανορθώνεται, η θηλέα άλως σκουραίνει και τέλος, παρατηρείται ευαισθησία στους μαστούς αλλά και φλεβική διάταση. Ειδικότερα, περίπου, την 16^η-20^η εβδομάδα της κύησης παράγεται το πύαρ ( πρωτόγαλα). Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, όπου οι έγκυες αντιλαμβάνονται την παραγωγή του, καθώς διακρίνουν ένα διαυγές παχύρευστο υγρό να εκκρίνεται από τους μαστούς τους. Η διαδικασία ολοκληρώνεται κατά τον τοκετό, όπου πάλι λόγω ορμονικών  διαταραχών, ξεκινά η έκκριση του γάλακτος.

Αρχικά, έως τα 2-3 πρώτα 24ωρα εκκρίνεται μόνο το πρωτόγαλα. Όπως, προαναφέρθηκε, πρόκειται για ένα διαυγές υποκίτρινο παχύρευστο υγρό, το οποίο είναι αρκετά θρεπτικό, καθώς περιέχει πρωτεΐνες, μέταλλα, λιποδιαλυτές βιταμίνες και είναι πλούσιο σε ανοσοσφαιρίνες. Λίγες μόνο σταγόνες αρκούν για να θρέψουν των λίγο μόνο ωρών νεογνό. Συμβάλλει, επίσης, και στην αποβολή του μηκωνίου (της πρώτης κένωσης του νεογνού).

Στη συνέχεια, ξεκινά η μέγιστη παραγωγή γάλακτος (από την 3^η-5^η ημέρα λοχείας), όπου γίνεται αντιληπτή από τη λεχώνα. Οι μαστοί υπερφορτώνονται με γάλα, το οποίο έχει πλέον υποκίτρινο χρώμα ( μεταβατικό γάλα), ενώ η λεχώνα αισθάνεται αίσθημα βάρους στους μαστούς και τοπική αύξηση της θερμοκρασίας. Το μεταβατικό γάλα διαρκεί περίπου 7-10 ημέρες, μέχρι να ρυθμιστεί η παραγωγή. Αξίζει να σημειωθεί, ότι κάθε λεχώνα διαθέτει διαφορετική ποσότητα γάλακτος αλλά και διαφορετική σύσταση, ανάλογα με τις ανάγκες του νεογνού της. Το διάστημα αυτό, χαρακτηρίζεται ως «προσφορά και ζήτηση».

Επομένως, την 14^η ημέρα λοχείας, το αργότερο, το μητρικό γάλα αναφέρεται ως «ώριμο». Το χρώμα του γίνεται πιο λευκό, ενώ η σύστασή του, μεταβάλλεται σε κάθε σίτιση. Αποτελείται από νερό, το οποίο απελευθερώνεται τα πρώτα λεπτά του θηλασμού. Ακόμα, περιέχει πρωτεΐνες, υδατοδιαλυτές βιταμίνες και υδατάνθρακες, κυρίως λακτόζη. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το λίπος, που είναι σημαντικό για την αύξηση του βάρους του νεογνού, απεκκρίνεται συνήθως μετά από 10-20 λεπτά θηλασμού.

Θηλασμός σε στάδια

1. Πρώιμη Μύηση: Ο θηλασμός ξεκινά ιδανικά την πρώτη ώρα μετά τη γέννηση, όταν το μωρό είναι σε εγρήγορση και ανυπομονεί να πιπιλίσει.
2. Συχνότητα: Τα νεογέννητα συχνά τρέφονται συχνά, με 8-12 ταΐσματα την ημέρα. Συνιστάται η σίτιση κατά παραγγελία.
3. Τοποθέτηση και κλείδωμα: Η σωστή τοποθέτηση και το κούμπωμα είναι απαραίτητα για αποτελεσματικό θηλασμό. Το στόμα του μωρού πρέπει να καλύπτει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της θηλαίας θηλής.
4. Διάρκεια: Η διάρκεια κάθε συνεδρίας σίτισης μπορεί να ποικίλλει, αλλά το να επιτρέπεται στο μωρό να τρέφεται από το ένα στήθος μέχρι να χορτάσει πριν μεταβεί στο άλλο είναι σύνηθες φαινόμενο.
5. Νυχτερινές τροφές: Τα νυχτερινά ταΐσματα είναι φυσιολογικά και σημαντικά για την εξασφάλιση της παροχής γάλακτος.

Αξιοσημείωτο, είναι το γεγονός, πως κάθε νεογνό θηλάζει, όποτε θέλει και για όσο χρόνο επιθυμεί, ειδικά μέχρι να εγκατασταθεί ο μητρικός θηλασμός.

Γιατί να θηλάσω?

Ο θηλασμός είναι μία αρκετά απαιτητική και εξαντλητική διαδικασία, όμως τα οφέλη για τη μητέρα και για το νεογνό είναι πολλά. Ειδικότερα:

Οφέλη για τη μητέρα

• Άμεση αποκατάσταση μετά τον τοκετό, καθώς συμβάλλει στην επαναφορά του μεγέθους της μήτρας, στο αρχικό της, λόγω των συσπάσεων που προκαλεί.
• Γρήγορη απώλεια βάρους, καθώς ενεργοποιεί τον μεταβολισμό.
• Μοναδική εμπειρία για την ανάπτυξη ψυχικού δεσμού μητέρας-βρέφους.
• Μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, του ενδομητρίου και των ωοθηκών.
• Προστασία από επιλόχειο κατάθλιψη, οστεοπόρωση και αναιμία.

Οφέλη για το νεογνό

• Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.
• Μείωση της βρεφικής θνησιμότητας μετά τη νεογνική περίοδο.
• Μείωση των ποσοστών SIDS (Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου)
• Προστασία από παχυσαρκία και υπερχοληστεροναιμία.
• Προστασία από αλλεργικές αντιδράσεις, έκζεμα, άσθμα.
• Μείωση της επίπτωσης από Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1 και 2.
• Ενίσχυση της νοητικής ανάπτυξης και της ψυχικής ισορροπίας.
• Προστασία από γαστρεντερίτιδες, νόσο του Crohn, κοιλιοκάκη, νεκρωτική εντεροκολίτιδα.

Οφέλη για τη κοινωνία

Προστασία του περιβάλλοντος, καθώς δεν απαιτείται η χρήση συσκευασιών για την κατανάλωσή του.

Οφέλη για την οικογένεια

• Συμβάλλει στην οικονομία- είναι Δωρεάν.
• Ο θηλασμός είναι βολικός και μπορεί να πραγματοποιηθεί άμεσα, οπουδήποτε οποιαδήποτε στιγμή.
• Δεν απαιτείται η αγορά μπουκαλιών και άλλων ειδών βρεφικού εξοπλισμού.

Για την έναρξη ενός επιτυχή μητρικού θηλασμού, χρειάζεται η μητέρα να τοποθετήσει το νεογνό στο στήθος της, skin to skin, και να γίνει άμεσα η έναρξή του ( μέσα στην πρώτη ώρα από τη στιγμή της γέννησης). Ακόμα, η μητέρα μπορεί να κάνει rooming in κατά την παραμονή της στο μαιευτήριο, ώστε να ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες του νεογνού. Σημαντικά, επίσης, είναι η σωστή σύλληψη της θηλής από το νεογνό και η επιλογή της κατάλληλης στάσης θηλασμού από τη μητέρα.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι ο Θηλασμός αντενδείκνυται όταν:

• Μητέρες με HIV, σε ανεπτυγμένες χώρες.
• Μητέρες που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών.
• Μητέρες που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή σε αγωγή με ραδιενεργά ισότοπα.
• Μητέρες με ενεργό φυματίωση, χωρίς θεραπεία.
• Νεογνά με γαλακτοζαιμία.
• Μητέρες που φέρουν τον ανθρώπινο ιό Τ-λεμφοκυττάρων τύπου I ή τύπου II.

Μύθοι και Αλήθειες για τον Θηλασμό

Ας καταρρίψουμε ορισμένους μύθους και ας αναφερθούμε σε κάποιες αλήθειες όσον αφορά τον θηλασμό.

ΜΥΘΟΣ: Δεν έχω γάλα ή έχω μικρό μαστό και δεν έχω πολύ γάλα.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Όλες οι γυναίκες έχουν γάλα, εκτός κάποιων ελάχιστων περιπτώσεων, όπου υπάρχει αποδεδειγμένη ορμονική διαταραχή ή ανατομική ανωμαλία του μαστού. Το μέγεθος και το σχήμα του μαστού δεν αποτελούν ένδειξη ικανότητάς του να παράγει γάλα.

 

ΜΥΘΟΣ: Δεν έχω καλές θηλές- Δεν μπορώ να θηλάσω.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Υπάρχουν ποικίλα μεγέθη θηλών (ευμεγέθεις, μικρές) αλλά και είδη θηλών (κανονικές, εισέχουσες, επίπεδες ). Σε κάθε περίπτωση όμως, υπάρχει τρόπος για έναν επιτυχή μητρικό θηλασμό. Με τη σωστή καθοδήγηση και τα κατάλληλα μέσα, όλα μπορούν να επιτευχθούν.

 

ΜΥΘΟΣ: Το μωρό πρέπει να τρώει κάθε 3 ώρες.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Τα νεογνά θηλάζουν όποτε το ζητήσουν, χωρίς όμως να υπερβούν το μεσοδιάστημα των 3 ωρών, μεταξύ των γευμάτων, μέχρι να ανακτήσουν το βάρος γέννησης τους.( Όλα τα νεογνά τις πρώτες 3 ημέρες είναι φυσιολογικό να χάσουν έως το 10% του βάρους γέννησής τους). Ο θηλασμός είναι ελεύθερος, χωρίς πρόγραμμα. Συνήθως, 8-12 γεύματα ημερησίως.

 

ΜΥΘΟΣ: Θηλάζει μόνο 10 λεπτά- Δεν χορταίνει.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Ο χρόνος σίτισης από νεογνό σε νεογνό διαφέρει. Η μη επαρκής πρόληψη γάλακτος ελέγχεται από τη μέτρηση του βάρους σώματος του νεογνού. Σημαντική, επίσης είναι και η καταγραφή των ουρήσεων και των κενώσεων του νεογνού.

 

ΜΥΘΟΣ: Φορτωμένοι μαστοί- Θα χρησιμοποιήσω θήλαστρο.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Η χρήση θηλάστρου θα πρέπει να γίνεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ως έσχατη λύση. Όσον αφορά, την υπερφόρτωση των μαστών, υπάρχουν πιο άμεσες και απλές λύσεις όπως είναι οι σωστές μαλάξεις στους μαστούς, οι οποίες μπορούν να επιτευχθούν με τη σωστή καθοδήγηση και ενημέρωση.

 

ΜΥΘΟΣ: Πληγωμένες θηλές- Δεν θηλάζω.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Οι τραυματισμοί στις θηλές προέρχονται κυρίως από τη λάθος σύλληψη της θηλής από το νεογνό. Ακόμα, κι αν έχουν προκύψει τραυματισμοί ή ερεθισμένες θηλές, το νεογνό συνεχίζει να θηλάζει κανονικά.

 

ΜΥΘΟΣ: Πονάω-Δεν θηλάζω.

ΑΛΗΘΕΙΑ: Ο θηλασμός δεν πρέπει να συνοδεύεται από πόνο. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να εντοπίσουμε τι προκαλεί τον πόνο, που συνήθως σχετίζεται με τη μη σωστή τοποθέτηση του νεογνού στη θηλη.

 

ΜΥΘΟΣ: Θηλάζω και δεν μπορώ να φάω ότι θέλω, π.χ γαλακτοκομικά, πορτοκάλι, καυτερά κ.α

ΑΛΗΘΕΙΑ: Στον θηλασμό, η μητέρα πρέπει να ακολουθεί μία ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή. Οι ενεργειακές της ανάγκες της θηλάζουσας αυξάνονται γι΄αυτό το λόγο δεν πρέπει να παραλείπονται γεύματα. Για παράδειγμα όμως, τα γαλακτοκομικά θα πρέπει να περιοριστούν στην 1 μερίδα ημερησίως. Παραλείπονται τρόφιμα μόνο σε περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης του νεογνού ή έντονης δυσχέρειας του. Απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών ουσιών. Η νικοτίνη θα πρέπει να αποφεύγεται.

Συνοπτικά, ο θηλασμός αποτελεί μια μοναδική εμπειρία για τη μητέρα αλλά και για το νεογνό. Προκειμένου να επιτευχθεί με επιτυχία, απαιτείται υποστήριξη  από το οικογενειακό περιβάλλον  και σωστή καθοδήγηση από τους επαγγελματίες υγείας. Είναι σημαντικό, η μέλλουσα μητέρα να είναι επαρκώς ενημερωμένη και εκπαιδευμένη ώστε να «απολαύσει» τη διαδικασία του θηλασμού και να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες που ίσως προκύψουν.