Η απόφαση να φέρεις ένα παιδί στον κόσμο είναι από τις πιο όμορφες και σημαντικές στιγμές στη ζωή ενός ζευγαριού. Για κάποιους, η σύλληψη έρχεται εύκολα. Για άλλους, απαιτεί περισσότερο χρόνο, υπομονή και κυρίως κατανόηση του σώματος και των συνθηκών που ευνοούν τη γονιμότητα. Σε αυτό το άρθρο συγκεντρώσαμε 14 πρακτικές, απλές αλλά και επιστημονικά τεκμηριωμένες συμβουλές που μπορούν να σας βοηθήσουν να ενισχύσετε τις πιθανότητες μιας επιτυχημένης εγκυμοσύνης.
Γιατί κάθε βήμα προς τη δημιουργία μιας νέας ζωής αξίζει φροντίδα, ενημέρωση και αγάπη.
Διακόψτε κάθε μορφή αντισύλληψης.
Αυτό είναι αρκετά προφανές. Όμως είναι σημαντικό να κατανοήσετε πόσος χρόνος χρειάζεται για να επανέλθει η γονιμότητα μετά τη διακοπή των διαφόρων μορφών αντισύλληψης. Ορισμένες μέθοδοι αντισύλληψης είναι αναστρέψιμες αμέσως (π.χ. το ορμονικό ή χάλκινο σπιράλ), ενώ άλλες (όπως τα χάπια που λαμβάνονται για χρόνια ή η ένεση προγεστερόνης, γνωστή και ως Depo-Provera) μπορεί να χρειαστούν έως και 6 μήνες για να αποβληθούν πλήρως από τον οργανισμό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ωορρηξία επιστρέφει μέσα σε 1-3 μήνες μετά τη διακοπή των αντισυλληπτικών χαπιών. Αν δεν έχετε περίοδο για περισσότερο από 6 μήνες μετά τη διακοπή τους, πρέπει να επισκεφθείτε γυναικολόγο/ειδικό γονιμότητας για να διερευνηθεί περαιτέρω και να αποκλειστούν τυχόν υποκείμενα ιατρικά προβλήματα που μπορεί να εμποδίζουν την κανονική ωορρηξία.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι να σταματήσετε τη χρήση λιπαντικών που περιέχουν σπερματοκτόνες ουσίες και να τα αντικαταστήσετε με λιπαντικά φιλικά προς τη γονιμότητα.
Μάθετε αν και πότε έχετε ωορρηξία.
Πολλές γυναίκες περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους χωρίς να κατανοούν πραγματικά πώς λειτουργεί ο κύκλος τους και η ωορρηξία. Αυτό συμβαίνει επειδή τα εφηβικά και πρώτα ενήλικα χρόνια περνούν με την προσπάθειααποφυγήςεγκυμοσύνης, παρά με στόχο την κατανόηση του πώς να την επιτύχουν.
Το πρώτο βήμα είναι να αρχίσετε να παρακολουθείτε την περίοδο και την ωορρηξία σας. Οι προσπάθειες για σύλληψη πρέπει να επικεντρώνονται στις 2–4 ημέρες πριν από την ωορρηξία. Εκτός αυτής της περιόδου, οι πιθανότητες σύλληψης είναι πολύ χαμηλές, παρόλο που η σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι ευχάριστη. Το να προσπαθείτε κάθε μέρα του μήνα δεν είναι ρεαλιστικό για τα περισσότερα ζευγάρια – επομένως είναι καλύτερο να είστε αποδοτικοί και να συγχρονίζετε σωστά τις επαφές.
Αν παρατηρείτε ότι οι περίοδοι σας είναι ακανόνιστες ή σπάνιες, αυτό είναι ένα σημαντικό σημάδι ότι δεν έχετε τακτική ωορρηξία, κάτι που καθιστά πολύ δύσκολο να προσδιορίσετε τη σωστή χρονική στιγμή για τις προσπάθειές σας. Αν έχετε ακανόνιστους κύκλους, πρέπει να συμβουλευτείτε γιατρό.
Πείτε ΟΧΙ στο κάπνισμα και τον καπνό.
Σοβαρά τώρα – πότε δεν είναι σύσταση γιατρού να σταματήσετε το κάπνισμα;
Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι το κάπνισμα επιταχύνει τη γήρανση των ωοθηκών – σας κάνει να χάνετε τα ωάρια πιο γρήγορα και αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρης εμμηνόπαυσης. Ακόμη χειρότερα, ο καπνός του τσιγάρου είναι τοξικός για την εγκυμοσύνη – αυξάνει τον κίνδυνο αποβολής, καθυστέρησης της εμβρυϊκής ανάπτυξης και πρόωρου τοκετού.
Το κόψιμο του καπνίσματος είναι ΔΥΣΚΟΛΟ. Αν και ορισμένες γυναίκες μπορούν να σταματήσουν από τη μία στιγμή στην άλλη μόλις δουν δύο γραμμές στο τεστ εγκυμοσύνης, οι περισσότερες χρειάζονται χρόνο και σταδιακή απεξάρτηση – ίσως ακόμα και βοήθεια με τσίχλες νικοτίνης, αυτοκόλλητα ή φαρμακευτική αγωγή. Αν σκέφτεστε να μείνετε έγκυος μέσα στον επόμενο 1-2 χρόνο, δώστε στον εαυτό σας χρόνο και ένα ρεαλιστικό σχέδιο για να το κόψετε οριστικά.
Μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ.
Η συστηματική, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να είναι τοξική τόσο για το ανδρικό όσο και για το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε σύνδρομο εμβρυϊκού αλκοολισμού.
Επειδή δεν υπάρχει τρόπος να καθοριστεί με ακρίβεια ένα «ασφαλές επίπεδο» έκθεσης του εμβρύου στο αλκοόλ, συνιστάται η πλήρης αποφυγή του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι είναι έγκυοι μέχρι τουλάχιστον την 5η ή 6η εβδομάδα – ή και αργότερα – δηλαδή σε μια περίοδο που σχηματίζονται τα βασικά όργανα του εμβρύου και είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις επιπτώσεις των τοξινών.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μειώσετε την κατανάλωση αλκοόλ κατά την περίοδο προσπαθειών για σύλληψη, ώστε να μην εκθέσετε άθελά σας μια αναπτυσσόμενη εγκυμοσύνη σε δυνητικά επιβλαβείς ποσότητες.
Περιορίστε την κατανάλωση καφεΐνης σε 1–2 φλιτζάνια καφέ την ημέρα.
Συνιστώ σε όλες τις γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν ή που είναι ήδη έγκυες να περιορίζουν την πρόσληψη καφεΐνης σε λιγότερο από 200mg ημερησίως.
Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης (π.χ. 3–5 φλιτζάνια καφέ την ημέρα ή περισσότερο) έχει συσχετιστεί με αρνητικά αποτελέσματα στην εγκυμοσύνη, όπως αποβολή.
Πολλές γυναίκες διακόπτουν εντελώς την καφεΐνη μόλις διαπιστώσουν ότι είναι έγκυες, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πονοκεφάλους στέρησης. Αυτό δεν είναι απαραίτητο – είναι απολύτως εντάξει να πίνετε λίγο καφέ!
Αν, ωστόσο, θέλετε να είστε πιο αυστηρή ή να κόψετε πλήρως την καφεΐνη, είναι καλύτερο να το κάνετε σταδιακά κατά τους μήνες πριν από τη σύλληψη, ώστε να αποφύγετε συμπτώματα στέρησης.
Ξεκινήστε τη λήψη προγεννητικών βιταμινών.
Η μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα στα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα (που ίσως ήδη παίρνετε) και στα προγεννητικά είναι ότι τα δεύτερα περιέχουν τουλάχιστον 400mg φολικού οξέος την ημέρα.
Η επαρκής πρόσληψη φολικού οξέος είναι εξαιρετικά σημαντική για την πρόληψη συγγενών ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα, όπως η δισχιδής ράχη.
Ευτυχώς, πολλά από τα καθημερινά τρόφιμά μας είναι εμπλουτισμένα με φολικό οξύ, ενώ το φυσικό φυλλικό βρίσκεται σε αφθονία στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Όμως για να διασφαλίσετε ότι λαμβάνετε την προτεινόμενη ποσότητα, είναι ιδανικό να ξεκινήσετε τη λήψη προγεννητικών βιταμινών καθημερινά, τουλάχιστον 3 μήνες πριν τη σύλληψη
Κάντε ένα γενικό τσεκ-απ και συζητήστε με τον γιατρό σας τα χρόνια προβλήματα υγείας.
Γυναίκες με ιατρικά προβλήματα όπως υπέρταση, διαβήτη κ.λπ., θα πρέπει να συνεργαστούν με τον γιατρό τους για να βελτιστοποιήσουν την κατάστασή τους και τη γενική υγεία τους πριν από τη σύλληψη.
Πολλές γυναίκες ίσως να μην γνωρίζουν ότι έχουν τέτοια προβλήματα εάν δεν επισκέπτονται τακτικά τον παθολόγο τους – γι’ αυτό είναι καλή ιδέα να κάνουν έναν προληπτικό έλεγχο αν έχει περάσει πάνω από ένας χρόνος.
Γυναίκες με συγκεκριμένα ιατρικά προβλήματα μπορεί να επωφεληθούν από μια επίσκεψη σε εξειδικευμένο μαιευτήρα-γυναικολόγο για κυήσεις υψηλού κινδύνου για να συζητήσουν τους κινδύνους που μπορεί να εγκυμονεί η πάθησή τους στην εγκυμοσύνη και να προγραμματίσουν τη φροντίδα τους από κοινού όταν μείνουν έγκυες.
Εξετάστε τα φάρμακα και τα συμπληρώματα που παίρνετε με τον γιατρό σας για να βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλή για την εγκυμοσύνη.
Θα πρέπει να διακόψετε οποιοδήποτε φάρμακο πριν από τη σύλληψη εφόσον μπορεί να είναι τοξικό για το αναπτυσσόμενο έμβρυο και να αυξάνει τον κίνδυνο συγγενών ανωμαλιών.
Το πόσο νωρίς πρέπει να σταματήσετε κάποια φάρμακα εξαρτάται από τον τύπο και τη δόση και πρέπει να συζητηθεί με τον παθολόγο σας και τον γυναικολόγο σας ή το γιατρό γονιμότητας.
Βεβαιωθείτε ότι είστε ενημερωμένες όσον αφορά τον έλεγχο για καρκίνο.
Στο πλαίσιο ενός πρόσφατου προληπτικού ελέγχου, είναι σημαντικό να είστε ενημερωμένες για το τεστ Παπανικολάου και, όπου ενδείκνυται, για τη μαστογραφία – ώστε να αποκλειστούν τυχόν προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις που ενδεχομένως να απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση ή θεραπεία.
Αν, ο μη γένοιτο, διαγνωστεί καρκίνος, οι εξετάσεις και θεραπείες που χρειάζονται συνήθως δεν είναι ασφαλείς ή εφικτές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η βασική ανησυχία είναι ότι η εγκυμοσύνη μπορεί να καθυστερήσει τη διάγνωση ή/και τη θεραπεία, με αποτέλεσμα η πρόγνωση να είναι χειρότερη από όσο θα μπορούσε ή θα έπρεπε να είναι.
Γυμναστείτε τακτικά.
Το να κάνετε τουλάχιστον 30–40 λεπτά αερόβιας άσκησης 3 φορές την εβδομάδα (ως ελάχιστο) θα σας βοηθήσει να προετοιμαστείτε για την εγκυμοσύνη, να μειώσετε τον κίνδυνο επιπλοκών (όπως ο διαβήτης κύησης) και να αποτρέψετε την υπερβολική ή ανθυγιεινή αύξηση βάρους.
Ιδανικά, οι γυναίκες πρέπει να ασκούνται τακτικά πριν μείνουν έγκυες, γιατί είναι πολύ πιο δύσκολο και μη ρεαλιστικό να ξεκινήσει κανείς μια νέα ρουτίνα άσκησης αφού μείνει έγκυος.
Οι ορμονικές αλλαγές της εγκυμοσύνης κάνουν τους συνδέσμους πιο χαλαρούς και το σώμα πιο επιρρεπές σε τραυματισμούς, κάτι που είναι άλλος ένας λόγος να μην ξεκινήσετε έντονη άσκηση για πρώτη φορά όταν είστε ήδη έγκυος.
Με λίγα λόγια, η αρχή της εγκυμοσύνης δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να γραφτείτε σε crossfit.
Θρέψη και διατροφή.
Υπάρχουν ελάχιστες μελέτες σχετικά με νεότερες δίαιτες, όπως η κετογονική δίαιτα – επομένως καλό είναι να αποφεύγετε σκληρές ή ακραίες διατροφές όταν είστε ήδη έγκυος.
Κάποιες γυναίκες μπορεί να σκέφτονται να ξεκινήσουν τέτοιες δίαιτες στις αρχές της εγκυμοσύνης, προσπαθώντας να «προλάβουν» την επερχόμενη αύξηση βάρους.
Όμως, η καλύτερη διατροφή για τη βελτιστοποίηση της γονιμότητας έχει μελετηθεί και τα αποτελέσματα είναι σαφή – ημεσογειακή διατροφή είναι η ιδανική: πλούσια σε αντιοξειδωτικά, άπαχες πρωτεΐνες και υγιή λιπαρά, όπως το αβοκάντο
Ελέγξτε τα καλλυντικά και τα προϊόντα οικιακής χρήσης που χρησιμοποιείτε.
Καθώς ετοιμάζεστε για σύλληψη, αξίζει να κάνετε μια συνειδητή προσπάθεια να αντικαταστήσετε τα προϊόντα περιποίησης και καθαρισμού με πιο καθαρές, λιγότερο τοξικές εκδοχές.
Πολλοί τύποι πλαστικών και ευρέως χρησιμοποιούμενων προϊόντων μαλλιών και μακιγιάζ περιέχουν αρώματα και άλλες ενώσεις που είναιενδοκρινικοί διαταράκτες– χημικές ουσίες που παρεμβαίνουν στο αναπαραγωγικό σύστημα, επηρεάζουν τη γονιμότητα και πιθανώς την ορμονική ισορροπία του μελλοντικού σας παιδιού.
Το τρομακτικό είναι ότι η χρήση τέτοιων ουσιών σε προϊόντα που βάζουμε στο δέρμα μας ή που έρχονται σε επαφή με το φαγητό/νερό μας είναι σχεδόν ανεξέλεγκτη και δεν ρυθμίζεται από τον Οργανισμό Υγείας.
Γι’ αυτό δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε απλώς τη συσκευασία – διαβάστε τα συστατικά. Αν δεν μπορείτε να προφέρετε ή να αναγνωρίσετε αυτά που βάζετε στο σώμα σας, καλύτερα να τα αποφύγετε.
Είναι επίσης σημαντικό να κατανοούμε ότι δεν μπορούμε να ζούμε σε μια «φούσκα» – αλλά κάθε μείωση έκθεσης βοηθά στην προστασία εσάς και του μωρού σας.
Ελέγξτε τυχόν γνωστά γυναικολογικά προβλήματα.
Αν σας έχει ειπωθεί ότι έχετε ινομυώματα, ενδομητρίωση κ.λπ., σας συνιστώ να κάνετε μια εστιασμένη, πρόσφατη αξιολόγηση (π.χ. υπερηχογράφημα και γυναικολογική εξέταση) ώστε να εντοπιστούν τυχόν θέματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν πριν από τη σύλληψη.
Ένα συχνό παράδειγμα είναι η ύπαρξη ενός μεγάλου ινομυώματος που μπορεί να παραμορφώνει ή να καταλαμβάνει υπερβολικό χώρο στην ενδομητρική κοιλότητα, προκαλώντας δυσκολία σύλληψης, αυξημένο κίνδυνο αποβολής ή πρόωρο τοκετό.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να συστήσει χειρουργική αφαίρεση πριν την εγκυμοσύνη.
Ένα άλλο κοινό παράδειγμα είναι οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) που έχουν χρόνια ακανόνιστους κύκλους και ωορρηξία.
Αυτό είναι άμεσο προειδοποιητικό σημάδι ότι μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η κατάλληλη χρονική στιγμή για προσπάθεια σύλληψης – και καλό είναι να γίνει έγκαιρη αξιολόγηση από γιατρό γονιμότητας, αντί να περιμένετε μήνες, αφού πιθανότατα δεν έχετε τις ίδιες “ευκαιρίες” σύλληψης όπως γυναίκες με τακτική ωορρηξία κάθε μήνα.
Έχετε ένα προγραμματισμένο χρονοδιάγραμμα για το πόσο καιρό θα προσπαθείτε και πότε να ζητήσετε βοήθεια.
Μπορείτε πάντα να προσαρμόσετε το χρονοδιάγραμμα και να διατηρείτε ευελιξία.
Όμως, πολύ συχνά, ο χρόνος περνά χωρίς να το καταλάβουμε και είναι εύκολο να χάσουμε τον έλεγχο.
Δεν υπάρχει κανόνας για το πότε πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια από γιατρό γονιμότητας – αλλά ιδού ένας γενικός οδηγός ανά ηλικία:
- Αν είστε κάτω των 35 ετών και προσπαθείτε πάνω από 1 χρόνο,
- Αν είστε 35 έως 40 ετών και προσπαθείτε πάνω από 6 μήνες,
- Αν είστε πάνω από 40 ετών και προσπαθείτε πάνω από 3 μήνες,
…τότε αξίζει να συμβουλευτείτε έναν ειδικό.
Για όσες έχουν ήδη γνωστούς παράγοντες υπογονιμότητας (π.χ. ενδομητρίωση, ακανόνιστη περίοδο), δεν είναι ποτέ λάθος να ζητήσετε νωρίς αξιολόγηση.
Συμπέρασμα
Αυτές οι 14 συμβουλές δεν είναι υποχρεωτικές, αλλά ένας κατάλογος πραγμάτων που – ως γιατρός – θεωρώ ότι κάθε γυναίκα θα πρέπει να σκεφτεί και να γνωρίζει.
Μην αφήσετε τη λίστα να σας κατακλύσει ή να σας κάνει να νιώσετε απογοητευμένη ή – ακόμα χειρότερα – να νιώσετε ότι κρίνεστε αν δεν εφαρμόζετε τα πάντα τέλεια.
Κάντε το καλύτερο δυνατό.
Ενημερωθείτε.
Κάντε ερωτήσεις.
Και να θυμάστε: ΠΟΤΕ δεν είναι πολύ νωρίς για να ζητήσετε βοήθεια.
Ένα ραντεβού για αναπαραγωγικό έλεγχο δεν σημαίνει ότι πρέπει να μπείτε άμεσα σε θεραπείες υπογονιμότητας.
Πολλές φορές βλέπω ασθενείς απλώς για ενημέρωση πριν ξεκινήσουν προσπάθειες.
Ο στόχος δεν είναι να σας οδηγήσω γρήγορα σε θεραπείες, αλλά να σας εκπαιδεύσω, να σας ενδυναμώσω και να εντοπίσουμε πιθανά εμπόδια, ώστε το ταξίδι σας προς τη μητρότητα να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό και επιτυχημένο.
